25. rocznica śmierci Jerzego Giedroycia

Urodził się 27 lipca 1906 roku w Mińsku, w rodzinie ziemiańskiej o litewsko-ruskich korzeniach.
Dzieciństwo spędził w różnych częściach dawnego Imperium Rosyjskiego, a po rewolucji bolszewickiej wraz z rodziną przeniósł się do odrodzonej Polski. Studiował prawo na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie wcześniej zaangażował się w działalność wydawniczą i publicystyczną, m.in. redagując „Dzień Akademicki” i pismo „Bunt Młodych” (później „Polityka”).

Podczas II wojny światowej służył w Samodzielnej Brygadzie Strzelców Karpackich, brał udział w kampanii na Bliskim Wschodzie i w Afryce Północnej. Po wojnie zdecydował się nie wracać do kraju, który znalazł się pod kontrolą komunistyczną.

W 1947 roku w Rzymie, wraz z Józefem Czapskim, Zofią Hertz i Gustawem Herlingiem-Grudzińskim, założył Instytut Literacki – wydawnictwo, które dwa lata później przeniesiono do Maisons-Laffitte pod Paryżem. Tam rozpoczęła się historia miesięcznika „Kultura” – pisma, które stało się nie tylko trybuną polskiej emigracji, lecz także jednym z najważniejszych ośrodków niezależnej myśli politycznej i literackiej w całym bloku wschodnim.

Na łamach „Kultury” publikowali najwybitniejsi pisarze i intelektualiści – m.in. Czesław Miłosz, Witold Gombrowicz, Marek Hłasko, Sławomir Mrożek, Andrzej Bobkowski. Pismo wydawało także twórców krajowych, często anonimowo lub pod pseudonimem, zapewniając im bezpieczeństwo i wsparcie finansowe.

Giedroyc nie ograniczał się tylko do roli redaktora – był architektem nowoczesnej polskiej doktryny wschodniej. Już w latach 50. i 60. „Kultura” konsekwentnie głosiła potrzebę pojednania Polski z narodami Ukrainy, Litwy i Białorusi, uznania ich prawa do niepodległości i porzucenia roszczeń terytorialnych. To stanowisko – wówczas kontrowersyjne – po 1989 roku stało się fundamentem polskiej polityki zagranicznej.

Doktryna Giedroycia opierała się także na sprzeciwie wobec wszelkich przejawów nacjonalizmu, na dążeniu do pluralizmu oraz na przekonaniu, że wolna Polska powinna być częścią zjednoczonej i demokratycznej Europy.

 Był redaktorem naczelnym „Kultury” do ostatnich dni swojego życia. Zmarł 14 września 2000 roku w Maisons-Laffitte. Zgodnie z jego wolą Instytut Literacki zachował niezależność i kontynuuje działalność wydawniczą.

Dziedzictwo Giedroycia to nie tylko bogaty dorobek literacki i publicystyczny, lecz także wzór myślenia o Polsce wolnej od kompleksów, otwartej na dialog i świadomej swojej historii. Jego idee, często wyprzedzające swój czas, do dziś inspirują polityków, historyków i ludzi kultury.