Ewelina Mędrala-Młyńska
Bombka, bańka, świecidełko – zachwycający konglomerat rzemieślniczy
Absolwentka etnologii na UŚ w Cieszynie, Kierowniczka działu Etnografii Muzeum Częstochowskiego. Badaczka i edukatorka, pomysłodawczyni i koordynatorka wielu projektów dofinansowanych przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Autorka przedsięwzięcia badawczego – Koziegłowy – zapomniany ośrodek twórczości rękodzielniczej oraz publikacji podsumowującej działania, kuratorka wystawy – Karuzela z Madonnami – wizerunki Matki Boskiej Częstochowskiej – oraz towarzyszącego jej wydawnictwa. W codziennej pracy stara się odkrywać i popularyzować elementy tożsamościowe częstochowian oraz edukować w zakresie ich specyfiki.
Częstochowa jako niezwykle specyficzne miejsce na mapie kulturowej Polski dosyć często cierpi na problemy natury tożsamościowej. Identyfikowanie miasta tylko ze specyfiką i sakralnością Jasnej Góry niezwykle zubaża jego percepcję, zarówno w oczach ludności lokalnej, jak i tej pojawiającej się nim w celach turystycznych. Temat wytwórczości bombkarskiej jest niezwykle interesującym zagadnieniem z punktu widzenia antropologii miasta, historii ludzi, którzy przez dziesięciolecia ścigali się w tworzeniu wciąż nowych wzorów i zdobywaniu kolejnych rynków zbytu. Firmy, przekazywane z pokolenia na pokolenie, przez lata kształciły rzemieślników, którzy często odchodzili na „swoje”, tworząc kolejne manufaktury specjalizujące się w projektowaniu i wytwarzaniu bombek choinkowych. Dziś precyzyjnie wykonywane szklane ozdoby choinkowe eksportowane są w znacznej mierze na rynki zachodnie i pozaeuropejskie i są artystyczną odpowiedzią na masową tandetę – zalew rynku tanimi produktami pochodzenia chińskiego. Wyjątkowość zagadnienia polega na fakcie, że produkt finalny, wytwarzany masowo, jest rezultatem pracy rzemieślników – projektantów, rzeźbiarzy, dmuchaczy, dekoratorek – którzy przy każdym egzemplarzu wykonują szereg działań manualnych. Podczas wystąpienia przestawione zostaną: proces powstawania bombki szklanej oraz rys historyczny rzemiosła w Częstochowie i jej najbliższych okolicach.
dr Robert Garstka
Rymarstwo – ginący zawód
Fotograf, etnograf, regionalista. Społeczny opiekun zabytków, autor i współautor publikacji popularnonaukowych. W swoje pracy zawodowej zajmuje się głównie kulturą ludową, ze szczególnym naciskiem na obrzędowość doroczną na Górnym Śląsku oraz w Małopolsce. W polu jego zainteresowań znajduje się także: mała architektura sakralna, tradycyjne budownictwo ludowe i zabytkowe pomniki nagrobne.
Próba ukazania historii rymarstwa i zawodu rymarza oraz przemian jakie dokonały się na tym polu, na przestrzeni kilku ostatnich dekad.
Krystian Waligóra
Zawód młynarza na ziemi libiąskiej
Od niespełna 2 lat zajmuję się popularyzacją lokalnej historii Libiąża i okolicy, prowadząc Archiwum Społeczne Ziemi Libiąskiej. Gromadzę archiwalne dokumenty, dawne narzędzia, gazety, odznaczenia, pieniądze i inne tym podobne przedmioty. Nagrywam wspomnienia najstarszych mieszkańców Libiąża. Zgromadzone dokumenty, materiały, przedmioty i wspomnienia przedstawiam na swojej stronie na portalu Facebook, podczas wydarzeń organizowanych w mieście oraz prowadząc wykłady w instytucjach takich, jak m.in. Libiąskie Centrum Kultury, Miejska Biblioteka Publiczna w Libiążu, Uniwersytet Trzeciego Wieku. Wykłady są organizowane dla różnych grup wiekowych. W ramach współpracy z Miejską Biblioteką Publiczną organizowałem cykl warsztatów genealogicznych, podczas których wraz z mieszkańcami Libiąża budowaliśmy drzewa genealogiczne. Zawodowo jestem magistrem historii oraz nauczycielem historii w liceum.
Prelekcja dotyczyć będzie zawodu młynarza w miejscowościach należących dzisiaj do Gminy Libiąż, to jest: Libiąża, Gromca, Żarek oraz dzielnicy Jaworzna – Dąb, która od dawna jest związana z Libiążem. Podczas wykładu przedstawię rozmieszczenie młynów, strukturę rodzin młynarzy, efekty oraz skalę ich pracy. W przygotowaniu prelekcji wykorzystam materiały źródłowe archiwizowane m.in. w Archiwach Państwowych w Krakowie oraz Katowicach. Ponadto przedstawię XVIII i XIX wieczne mapy, na których będzie można zauważyć rozmieszczenie młynów. Zwieńczeniem wykładu będzie przedstawienie obecnych do dzisiaj śladów obecności dawnych rzemieślników (pozostałości młynów, dzisiejsze nazwiska, nazwy dzielnic).